มาทำความรู้จักกับระบบวิทยาลัยอาชีวศึกษาที่ญี่ปุ่น

หากพูดถึงประเทศที่มีระบบการศึกษาเด่น ๆ ในภูมิภาคเอเชีย หนึ่งในประเทศเหล่านั้นจะต้องมีระบบการศึกษาของประเทศญี่ปุ่นอยู่ด้วยแน่ ๆ การศึกษาขั้นพื้นฐานของประเทศญี่ปุ่นดูแล้วก็เหมือนกับประเทศไทย โดยจะแบ่งเป็นระบบ 6-3-3-4 คือ การศึกษาชั้นประถมวัย 6 ปี มัธยมต้น 3 ปี มัธยมปลาย 3 ปี และระดับอุดมศึกษา 4 ปี การศึกษาภาคบังคับของญี่ปุ่นคือ 9 ปี หรือจนถึงชั้นมัธยมต้น

สำหรับระดับอุดมศึกษานั้น นอกจากญี่ปุ่นจะมีมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงมากมายแล้ว “วิทยาลัยอาชีวศึกษา” ก็มีคุณภาพและเป็นที่นิยมในหมู่ชาวญี่ปุ่นเอง หรือแม้แต่เด็กไทยก็เช่นกัน ดังนั้นวันนี้เราจะพาน้อง ๆ ไปทำความรู้จักกับวิทยาลัยอาชีวะที่ญี่ปุ่น ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสถาบันการศึกษาที่กำลังมาแรงในขณะนี้

วิทยาลัยอาชีวศึกษาของประเทศญี่ปุ่นเป็นอย่างไร?

“เซ็มมง กักโค (Senmon Gakko)” คืออีกชื่อหนึ่งของวิทยาลัยอาชีวศึกษาในประเทศญี่ปุ่น หรือตรงกับภาษาอังกฤษว่า “Professional Training College” จัดเป็นสถาบันการศึกษาระดับสูง การเรียนการสอนจะเน้นไปที่วิชาชีพเฉพาะทาง เพื่อให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ที่จำเป็นเหล่านั้น ไปใช้ในชีวิตประจำวันได้จริง

หลักสูตรมีตั้งแต่ 1 ปี ไปจนถึง 4 ปี การศึกษาในเซ็มมงนี้ จะเทียบเท่ากับการศึกษาระดับชั้นมัธยมปลาย – มหาวิทยาลัยปี 2 หรือ 3

Senmon Gakko หรือในภาษาญี่ปุ่นเรียกสั้นๆ ว่า “เซ็มมง” (専門）

เมื่อจบการศึกษาแล้วจะได้รับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (เรียน 2 ปีขึ้นไป และมีจำนวนชั่วโมงเรียน 1,700 ชั่วโมงขึ้นไป) หรือประกาศนียบัตรวิชาชีพขั้นสูง (เรียน 4 ปีขึ้นไป และมีจำนวนชั่วโมงเรียน 3,400 ชั่วโมงขึ้นไป) ที่สามารถนำไปใช้ยื่นเข้าทำงานในประเทศญี่ปุ่นหรือยื่นเรียนต่อในระดับการศึกษาที่สูงขึ้นไปได้

สำหรับนักศึกษาที่ต้องการศึกษาวิทยาลัยอาชีวะ ในระดับที่เจาะลึกมากไปกว่านั้น ทางรัฐบาลญี่ปุ่นได้มีการปรับระบบการศึกษาขึ้นใหม่ โดยได้จัดตั้งสถาบันวิชาชีพเฉพาะทางในระดับที่สูงขึ้น คือ “มหาวิทยาลัยวิชาชีพและอาชีวศึกษา” หรือ Professional and Vocational Universities ที่เน้นการเรียนการสอนในวิชาชีพเฉพาะทางระดับมืออาชีพขั้นสูงและเน้นการทำวิจัย ระยะเวลาการศึกษาคือ 4 ปี เหมือนมหาวิทยาลัยทั่วไป เมื่อจบการศึกษาแล้วจะได้วุฒิเทียบเท่าระดับปริญญาตรี (วิชาชีพเฉพาะทาง)

ระบบการเรียนการสอนที่เป็นจุดเด่นของ เซ็มมง กักโค (Senmon Gakko) ของประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเราเห็นได้ชัดและดึงดูดใจนักเรียนนักศึกษาเป็นอย่างมากคือ

• ได้เรียนในสาขาเฉพาะทางที่เราสนใจจริง ๆ 
• วิชาเฉพาะทางนั้นจะมีเนื้อหาที่เจาะลึกและเข้มข้นกว่าในมหาวิทยาลัยทั่วไป
• วิชาเรียนเน้นที่การปฏิบัติจริง ซึ่งจะช่วยสร้างความเชี่ยวชาญในสาขานั้น ๆ 
• คุณสมบัติของนักศึกษาที่จบจากเซ็มมง มักจะตอบโจทย์ความต้องการขององค์กรต่าง ๆ ที่มุ่งหวังบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ และสามารถนำความรู้มาปฏิบัติได้จริง
• สาขาวิชามีความหลากหลายและตอบโจทย์อาชีพในสมัยใหม่มากกว่ามหาวิทยาลัยทั่วไป
• อุปกรณ์การเรียนการสอนในสาขาวิชาต่าง ๆ มีอย่างครบครันเพื่อให้นักศึกษาได้ลองปฏิบัติจริง

กลุ่มอาชีพและสาขา

สำหรับสาขาวิชาที่เปิดการเรียนการสอน อยู่ในวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยวิชาชีพของญี่ปุ่นนั้น กระทรวงศึกษาธิการ วัฒนธรรม กีฬา วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ประเทศญี่ปุ่น (MEXT) ได้จำแนกสาขาวิชาของ เซ็มมง กักโค ตามกลุ่มอาชีพทั้งหมด 8 กลุ่ม ดังนี้

• กลุ่มอาชีพอุตสาหกรรม : สถาปัตยกรรม เครื่องจักร การไฟฟ้า โทรคมนาคม พลังงาน เคมี วิศวกร ช่างยนต์ คอมพิวเตอร์ AI หุ่นยนตร์ เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพวิชาเกษตรกรรม : การดูแลพรรณพืช การเพาะปลูกดอกไม้ เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพการแพทย์ : ทันตแพทย์ เภสัชกรรม จิตวิทยา การนวด การแพทย์แผนโบราณ การบริหารโรงพยาบาล พยาบาลศาสตร์ กายภาพบำบัด การกีฬา วิทยาศาสตร์การแพทย์ เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพสุขวิทยา : โภชนาการ การเสริมสวย การทำขนม การทำอาหาร ความงาม เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพการศึกษาและสังคมสงเคราะห์ : การดูแลเด็กและผู้สูงอายุ ครูโรงเรียนอนุบาล นักสังคมสงเคราะห์ เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพพาณิชยศาสตร์ภาคปฏิบัติ : การบริหารธุรกิจ การท่องเที่ยว การบัญชี เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพวิชาคหกรรมและศิลปะการออกแบบ : การออกแบบเครื่องแต่งกาย การออกแบบเครื่องประดับ ธุรกิจสินค้าแฟชั่น เครื่องแต่งกายญี่ปุ่น เชฟ ช่างทำขนม ช่างทำเล็บ งานออกแบบกราฟิก อนิเมชั่น เป็นต้น
• กลุ่มอาชีพวัฒนธรรมและศิลปศาสตร์ : ล่าม นักแปล ครู อาจารย์ ธุรกิจสถานศึกษา นักพากษ์ ผู้ประกาศข่าว เป็นต้น

การสนับสนุนของรัฐ

อย่างที่ได้กล่าวไปข้างต้นว่า เมื่อปี 2019 ทางรัฐบาลญี่ปุ่นเพิ่งจะปรับเปลี่ยนระบบการศึกษาของ “เซ็มมง กักโค” ใหม่ จากเดิมที่มีเพียงวิทยาลัยระดับที่คล้าย ปวช. และ ปวส. ของบ้านเรา ก็ได้เพิ่มมหาวิทยาลัยวิชาชีพและอาชีวศึกษา ที่เทียบได้กับระดับมหาวิทยาลัยเข้าไป เพื่อให้นักศึกษาได้มีโอกาสศึกษาในระดับมืออาชีพมากขึ้น และยังตอบโจทย์การทำงานได้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย

นอกจากนั้น กระทรวงศึกษาธิการ วัฒนธรรม กีฬา วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ของญี่ปุ่นยังเปิดรับสมัครทุนรัฐบาลญี่ปุ่นเพื่อเรียนต่อในวิทยาลัยอาชีวศึกษาสำหรับนักศึกษาต่างชาติเป็นประจำทุกปีอีกด้วย เรียกได้ว่าให้การสนับสนุนทั้งชาวญี่ปุ่นเอง และชาวต่างชาติเลยทีเดียว

แนะนำอ่านต่อ : ทุนรัฐบาลญี่ปุ่น Monbukagakusho (MEXT)

เงื่อนไขและวิธีการสมัครเพื่อศึกษาต่อ Senmon Gakko

แม้ว่าการไปศึกษาต่อใน เซ็มมง กักโค (Senmon Gakko) ของญี่ปุ่นจะกำลังเป็นที่สนใจในหมู่นักศึกษาชาวไทยเป็นอย่างมาก แต่น่าเสียดายที่ในปัจจุบันช่องทางสำหรับการศึกษาต่อในสายนี้ยังมีค่อนข้างน้อย มีวิธีการหลัก ๆ อยู่ 2 วิธี นั่นก็คือ “ทุนรัฐบาลญี่ปุ่น” และ “ทุนส่วนตัว”

ทุนรัฐบาลญี่ปุ่น

ทุนรัฐบาลญี่ปุ่น หรือทุนมง นั้นจะเปิดรับสมัครนักศึกษาที่จะไปศึกษาต่อที่วิทยาลัยอาชีวศึกษาที่ญี่ปุ่น ในชื่อทุนว่า “ทุนนักศึกษาฝึกอบรมวิชาชีพ” Specialized Training College Students จะเปิดรับสมัครช่วงต้นเดือนมิถุนายน เพื่อศึกษาต่อในเดือนเมษายนของปีการศึกษาถัดไป น้อง ๆ สามารถติดตามข่าวสารการรับสมัครได้ที่ เว็ปไซต์ของสถานเอกอัคราชทูตประจำประเทศไทย สำหรับเงื่อนไขการรับสมัครมีดังนี้

• ผู้สมัครจะต้องมีอายุ 17-25 ปี 
• กำลังจะจบหรือจบการศึกษาชั้น ม. 6 หรือ ปวช. ปีที่ 3 
• ระยะเวลามอบทุนคือ 3 ปี ซึ่งรวมเวลาเรียนภาษาญี่ปุ่น 1 ปี
• วิชาที่สอบข้อเขียนคือ คณิตศาสตร์ ภาษาอังกฤษ ภาษาญี่ปุ่น

ช่องทางติดตามทุนรัฐบาลญี่ปุ่น : ข้อมูลทุนรัฐบาลญี่ปุ่น

ทุนส่วนตัว

ปัจจุบันมีตัวแทนในประเทศไทยมากมายที่เปิดรับสมัครนักศึกษาที่สนใจในสายการเรียนนี้ค่ะ ยกตัวอย่างองค์กรตัวแทนที่นักศึกษาไทยนิยมไปสมัครกันมาก อย่างเช่น Jeducation ซึ่งเป็นเบอร์หนึ่งด้านการศึกษาต่อที่ประเทศญี่ปุ่นแห่งนี้ จะเปิดรับสมัครและจัดสอบคัดเลือกเพื่อเข้าศึกษาต่อใน เซ็มมง กักโค (Senmon Gakko) ในบางสาขาช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี “ข้อดีของการสอบที่ Jeducation ก็คือ ทางสำนักงานจะเป็นผู้ประสานงานให้เราทั้งหมด” ส่วนนักศึกษาก็มีหน้าที่ในการเตรียมตัวสอบเท่านั้น

นอกจากวิธีข้างต้นแล้ว น้อง ๆ ยังสามารถสมัครกับทางวิทยาลัยที่สนใจได้โดยตรง ซึ่งแต่ละแห่งแต่ละสาขาจะมีช่วงเวลาที่เปิดรับสมัครที่แตกต่างกันออกไป และเมื่อสอบผ่านแล้ว น้อง ๆ ยังสามารถยื่นขอทุนอุดหนุนค่าครองชีพ JASSO หรือทุนอุดหนุนเพิ่มเติมของทางวิทยาลัยได้อีกด้วย

การสอบเข้าอาจแตกต่างกันไปตามแต่ละวิทยาลัย มีทั้งการทดสอบทางวิชาการ การเขียนเรียงความ การสอบสัมภาษณ์ เป็นต้น

ความนิยมของคนญี่ปุ่น

จากการสำรวจของกระทรวงศึกษาธิการ วัฒนธรรม กีฬา วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ของประเทศญี่ปุ่น ปี 2020 พบว่าปัจจุบัน ประเทศญี่ปุ่นมีวิทยาลัยอาชีวศึกษาทั่วประเทศ ประมาณ 2,805 แห่ง อยู่ในโตเกียวมากที่สุดถึง 362 แห่ง มีนักศึกษารวมทั้งสิ้น 604,000 คน เพิ่มขึ้นมากกว่าปีที่แล้วประมาณ 7,000 คน โดย “ในปี 2020 นี้ มีผู้สมัครเข้าเรียนวิทยาลัยทางด้านพยาบาลมากที่สุด คือ 31,336 คน” คิดเป็นประมาณ 11%

และหากดูจากข้อมูลนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ที่เข้าศึกษาต่อในวิทยาลัยอาชีวศึกษา จะพบว่ามีจำนวน 188,943 คน หรือคิดเป็น 67.5% ของผู้เข้าศึกษาวิทยาลัยปีนี้ทั้งหมด ที่น่าสนใจก็คือจำนวนนี้มากกว่าปีก่อนถึง 6,021 คน แสดงให้เห็นว่า นักเรียนญี่ปุ่นสนใจเรียนสายวิชาชีพเฉพาะทางกันมากขึ้น

บทความแนะนำ : อาชีพในฝันของเด็กมัธยมญี่ปุ่น

การต่อยอด

หากเรียนจบจาก เซ็มมง กักโค (Senmon Gakko) ในประเทศญี่ปุ่นแล้ว สามารถสมัครเข้าศึกษาต่อในระดับมหาวิทยาลัย และมหาวิทยาลัยวิชาชีพและอาชีวศึกษาได้

• สำหรับปริญญาตรีจะต้องเป็นผู้ได้รับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (เรียน 2 ปีขึ้นไป และมีจำนวนชั่วโมงเรียน 1,700 ชั่วโมงขึ้นไป)
• สำหรับระดับปริญญาโทจะต้องเป็นผู้ได้รับประกาศนียบัตรวิชาชีพขั้นสูง (เรียน 4 ปีขึ้นไป และมีจำนวนชั่วโมงเรียน 3,400 ชั่วโมงขึ้นไป)

นอกจากนี้ หากอยากทำงาน ทั้งนักศึกษาชาวญี่ปุ่นและชาวไทยสามารถเข้าทำงานในองค์กรที่ญี่ปุ่นได้ด้วย เพราะที่ญี่ปุ่นพร้อมและยินดีเปิดรับนักศึกษาสายอาชีพมาก ๆ เพราะมีความเชี่ยวชาญระดับสูงนั่นเอง ขณะที่ประเทศไทย หากยังไม่ได้ปริญญาบัตรปริญญาตรี ก็อาจจะหางานยากกว่าสักหน่อยและเงินเดือนอาจจะไม่เยอะเท่า แต่ส่วนใหญ่รุ่นพี่ที่จบมาก็มักจะกลับมาเปิดธุรกิจของตนเองกันค่ะ

แนะนำอ่านต่อ : 5 สาขา Senmon Gakko ที่น่าสนใจในและรับนักศึกษาต่างชาติ